Słów kilka o  zachwycającym fenomenie trawienia, czyli prawidłowym wzorcu działania jelit oraz o zespole jelita sponiewierowanego (wg. mojego poglądu) a nie drażliwego. 

Jak wspomniałem wcześniej (patrz wycięcie pęcherzyka żółciowego)  pokarm nawet najlepiej przyrządzony przez najbardziej urokliwe i doświadczone kucharki nie może być bezpośrednio wykorzystany.

 Musi bowiem - „wrzucony” do ust - przejść przez harmonijny, ujednolicony proces trawienny obejmujący pewne mechanizmy fizyczno-mechaniczne jak i chemiczne przygotowujące go do przejęcia przez organizm. Wszystko to dzieje się „automatycznie” według wspaniałego systemu taśmowego.

 A więc:

a) Po przeżuciu pokarm trafia do żołądka, gdzie jest mieszany, dalej rozdrabniany i zalany kwaśnym sokiem , który zaczyna trawienie białka, cukrów i również  m. innymi zabija bakterie (stąd stała zmiana kwasoty w leczeniu refluksów jest błędem)

b) Rozdrobniony pokarm przechodzi przez dwunastnicę, gdzie jest doprawiany przez soki trzustkowe, żółć i dalej „rozpływa” się na olbrzymiej powierzchni jelita cienkiego z ich sokami i kosmkami – skąd jest wchłaniany do krwi. 

c) Jelito grube „sprząta”, czyli wchłania wodę i przygotowuję porcję odpadów po spenetrowaniu ich przez olbrzymią ilość bakterii.

Całość ujęta w punktach a i b odbywa się według precyzyjnego i niezwykle wyrafinowanego wzorca  trawiennego w nieprawdopodobnie krótkim czasie do 5 godzin. Czas ten wydłuża się na etapie jelita grubego.

 Ryc. Czas transportu pokarmu w przewodzie pokarmowym

A oto kilka detali: Po spożyciu pokarm przechodzi przez przełyk i dociera w ciągu kilku sekund do żołądka. Pomimo swojej anatomicznej jedności, żołądek posiada dwie całkowicie odrębne części fizjologiczne – część bliższą- proksymalną (obejmującą dno, wpust oraz górną część trzonu) oraz dalszą- dystalną, obejmującą resztę żołądka. Funkcją części pierwszej jest „magazynowanie” nadmiaru pożywienia i z tego powodu ulega rozdęciu po pokarmach obfitych. Natomiast w części dystalnej następuje  mieszanie i rozdrabnianie pokarmu.  

Aktywność skurczowa żołądka miesza płyny i pcha stałe cząsteczki jedzenia w kierunku  odźwiernika. Część przedodźwiernikowa (antrum) wielokrotnie kurczy się i mieli cząsteczki żywności przeciw czasowo zamkniętemu i stawiającemu opór odźwiernikowi, ułatwiając mechaniczne i chemiczne rozdrabnianie stałej żywności.   W konsekwencji odźwiernik otwiera się dopiero wtedy gdy do dwunastnicy mogą przejść płyny oraz bardzo rozdrobniona masa pokarmowa.

Ryc. Czynności poszczególnych części żołądka:  a) dno żołądka ulega rozluźnieniu dla pomieszczenia posiłku  b) część przedodźwiernikowa (antrum) rozdrabnia części stałe i przepycha papkę przez odźwiernik  c) odźwiernik daje fazowe napięcie blokujące przepływ nie rozdrobnionej masy d) informacje zwrotne z jelit wpływają na „przepustowość” odźwiernika

 Płyny  są szybko uwalniane z żołądka do dwunastnicy. Pokarmy stałe opuszczają żołądek w sposób wyżej  opisany , który zajmuje kilka minut do  około dwóch a nawet trzech godzin, po czym następuje liniowa faza opróżniania żołądka z papkowatej już treści.

Mechanizmy regulacyjne i koordynujące szybkość opróżniania są złożone i obejmują ośrodkowy układ nerwowy , jelitowe neurony ruchowe (nerw błędny) , komórki mięśni gładkich żołądka  i peptydy neurohumoralne.

Ryc. A.B. „wgląd” w jelito cienkie C.D.  kosmki i ich struktura z drobnymi naczyniami

Jelito cienkie dorosłego człowieka zwykle ma ok. 6 metrów długości. Rzeczywiście jest "cienkie": jego średnica to zaledwie 2,5 do 3 cm. Kosmki jelitowe to palczaste wypustki, które pokrywają całą wewnętrzną powierzchnię błony śluzowej jelita cienkiego. Każdy kosmek ma od 0,3 do 1,5 milimetra długości. Zawiera naczynia krwionośne i limfatyczne, dzięki którym składniki pokarmowe są wchłaniane przez kosmek do krwioobiegu. Kosmki jelitowe odgrywają we wchłanianiu jedną z głównych ról,  zwiększają powierzchnię chłonną jelita cienkiego aż 23 razy! Każdy z nas ma około 10 milionów kosmków; powierzchnia chłonna jelita cienkiego może dochodzić nawet do 200 - 250 metrów kwadratowych. Wszystko przede wszystkim po to, żeby wchłaniać składniki odżywcze i „nakarmić” cały organizm.

Jeszcze raz powtórzę: szokujące jest to, że cały ten proces od pogryzienia pokarmu do jego wchłonięcia trwa tylko do 5 godzin.  Zaś testy wskazują, że proste cukry „przelatują „ nawet do 2 godzin.

Szczelne przyleganie do siebie komórek, które tworzą jelito, gwarantuje, że żadne substancje nie mogą w niekontrolowany sposób przenikać do organizmu. Sprawny nabłonek przepuszcza tylko to, co powinno przejść do krwi i powędrować do różnych tkanek organizmu. Substancje toksyczne nie mogą wniknąć do organizmu, jeśli jelita mają zdrowy nabłonek. 

Gdy w jelicie znajdzie się substancja szkodliwa i zachodzi konieczność pozbycia się jej z organizmu dochodzi do rozluźnienia połączeń między komórkami nabłonka i w efekcie z przestrzeni tkankowej uwalnia się dużo wody, która spłukuje wnętrze jelita. Odczuwamy to jako biegunkę.  Jednak zaburzenie w obrębie  śluzówki jelita tworzy  warunki do przenikania przez nabłonek substancji niepożądanych. Są to większe i bardziej skomplikowane cząsteczki, które mogą mieć właściwości toksyczne lub alergiczne. Substancje te mogą być przenoszone wraz z krwią do wątroby i być przyczyną jej niedomagania. Ponieważ wątroba odpowiada za wiele procesów fizjologicznych zachodzących w naszym organizmie, jej przeładowanie substancjami, które w nieprawidłowy sposób przeniknęły z jelit, może być przyczyną schorzeń samej wątroby lub w konsekwencji także innych narządów.

 Ryc. Układ jelita grubego i jego wnętrze wykazujące brak kosmków jelitowych oraz kształt  przygotowany do „formowania” zawartości.

Wchłanianie wody oraz przechowywanie odpadów żywnościowych jest podstawową funkcją jelita grubego.  Wchłanianie odbywa się w sposób ciągły nawet ze stolca, który jest już uformowany. Jelito grube jest w stanie odzyskać do 90% wody zawartej w treści pokarmowej, która do niego dociera. Średnio jest to od 1 do 2 litrów płynu na dobę.   Prowadzić to może do powstawania bardzo twardego i zbitego kału, będącego przyczyna np. zaparć. 

 Perystaltyka jelita grubego również charakteryzuje się zmiennością kierunku ruchu. Do połowy poprzecznicy (zakres wchłaniania wody) są one skierowane wstecznie a po jej przekroczeniu zmieniają swój kierunek na doodbytniczy wpływający na formowanie kału.

Okrężnica jest ekologicznym środowiskiem trylionów komórek bakteryjnych określanych jako mikroflora jelitowa. Oddziaływania mikroflory przewodu pokarmowego z organizmem gospodarza zachodzą na poziomie lokalnym i ogólnoustrojowym i obejmują wiele oddziaływań metabolicznych, fizjologicznych i immunologicznych. Z punktu widzenia gospodarza może to być oddziaływanie korzystne lub szkodliwe, obejmujące: stan odżywienia, możliwe infekcje,  czy wpływ na procesy nowotworowe. Mechanizmy tych interakcji nie zostały jeszcze w pełni rozpoznane.

Obecność bakterii w świetle jelita ma również istotne znaczenia dla jego funkcji. Mikroorganizmy te odpowiadają za produkcję niektórych z witamin (K i B), rozkładają białka, których produkty rozkładu nadają stolcowi jego zapach, przez przeprowadzanie procesów fermentacji przyczyniają się do powstawania swego rodzaju żelu, którego zadaniem jest zmiękczanie stolca i ułatwianie jego pasażu przez przewód pokarmowy. Jedną z najważniejszych cech bakterii jest pełnienie przez nie funkcji ochronnych. Ich obecność uniemożliwia rozwój potencjalnie szkodliwych mikroorganizmów odpowiadających za powstawanie niektórych chorób zakaźnych.

Podsumowanie i wnioski: 

1.Przyjmowanie pokarmu aktywuje kilka procesów żołądkowo-jelitowych . Transport pokarmu przez żołądek, jelito cienkie i jelito grube ma kluczowe znaczenie dla trawienia i wchłaniania składników odżywczych. 

2.Tranzyt przez jelito górne obejmuje opróżnianie żołądka  i ruchliwość jelita cienkiego i odgrywa ważną rolę w regulacji sytości i apetytu, kontroli glikemii i sygnalizacji hormonów jelitowych.  

3.Szybkość dolnego odcinka jelita, tj. tranzytu okrężnicy, ma duży wpływ na mikroflorę jelitową , która może być zaangażowana w wiele funkcji fizjologicznych i metabolicznych.

Wielokrotnie wskazywałem,  że część czynności fizjologicznych odpowiada prawom fizyki i chemii. Jednak w patologii i zaburzeniach można, a nawet trzeba, uwzględnić zasady matematyki. Matematyka bowiem dostarcza ścisłych wniosków z przyjętych założeń. Podkreślę „ścisłych wniosków” z „ścisłych założeń” . Zatem musimy założyć, że  przewód pokarmowy jest podporządkowany wzorcowi i ścisłym prawom obejmującym ruch pokarmu w trakcie którego zachodzą bardzo precyzyjne procesy chemiczne. Ten proces nie został stworzony według „logistycznych” zasad narzuconych przez człowieka i nie jest jeszcze dostatecznie poznany .  

Natomiast ingerencja w ten wzorzec bez możliwości precyzyjnej oceny następstw prowadzi do wielu zaburzeń wśród których dominuje tzw. zespół drażliwego jelita. Został nazwany przewrotnie „zespół drażliwego jelita” którego etiologia nie jest dostatecznie poznana a objawy są różnorodne.  Różnorodne są też terapie. Spróbujmy zastanowić się nad tą „drażliwością”, która jest w moim odczuciu nazwą niezasłużoną a nawet krzywdzącą bo dotyczy przecież jelita pokornie służącemu człowiekowi. A „drażliwy” to według słowników: emocjonalny, impulsywny, niecierpliwy, popędliwy itd. Jelito zaś posłuszne swojemu liderowi wzorca stara się odzyskać harmonię ustalonego procesu.

Wracam więc do moich spostrzeżeń będących podstawą wcześniejszego stwierdzenia  o Prawach Natury czyli Prawach Boskich (patrz wstęp) które powinniśmy poznawać i z pokorą przestrzegać.  Otóż istnieje wzorzec działania przewodu pokarmowego jako jeden z wzorców działania organizmu istoty ludzkiej . Tylko w części i z grubsza poznany . Jest motorem procesów i czynności działania tej części organizmu . Procesów przenikających się nawzajem, nakładających się wzajemnie mimo, że są wyraźnie od siebie oddzielone. Mających- co nie zaskakuje- wpływ nawet na psychikę i zachowanie. Wiemy, że częściowy nadzór jest zlokalizowany w mózgu .   Że proces odbywa się według precyzyjnego , matematycznego wzorca , jest uporządkowany, logiczny, wykluczający praktycznie przypadek a więc jak wspomniałem działający wg Praw Natury . W wzorcu istnieją pewne marginesy tolerancji . Stosowanie jednak jakiejś dowolności powinno przejść przez rozum, zwłaszcza gdy niekorzystne działanie ma charakter przewlekły. Stres jelita nie może przekraczać granic tolerancji. Dotyczy to tak formy przyjmowania pokarmów jak i również zasad leczenia. A zatem powtórzę jelito nie jest drażliwe, jelito próbuje się dostosować, naprawić zaburzenia i wrócić do wzorca. 

Przeciągające się jednak bezrozumne destrukcyjne działania wywołują „zmęczenie” jelita tym nieodpowiedzialnym postępowaniem.  Jelito nie jest więc drażliwe, jelito jest „sponiewierane” niekiedy do stopnia w którym trudno odzyskać równowagę i  jelito staje się „nieszczelne”. Zaczynają tworzyć się reakcje chorobowe prowadzące w jakimś procencie do wywoływania zmian nowotworowych.

Ostatnio w mediach pojawiła się informacja, że w Niemczech badania wykazały u prawie wszystkich (97%) dzieci w wieku 3-5 lat substancje które znajdują się w plastiku. Nie można przewidzieć skutków długofalowych. Jednak część tych związków wpływa na gospodarkę hormonalną, otyłość i inicjuje nowotwory.

Wiem, że  obecnie większość portali internetowych, dzienników informacyjnych i innych mediów  wykorzystuje wszelkie dostępne techniki skutecznej manipulacji po to, aby wypromować własne materiały dotyczące również środków „paramedycznych” lub terapeutycznych. Często dane pochodzą z wielu niesprawdzonych źródeł lub są powielane i odpowiednio przekształcone. Niestety stała konkurencja medialna powoduje, że przedstawia się informacje nieprawdziwe  lub takie, które nie są rzetelnie zweryfikowane. 

  Jednak dla własnego dobra należy  starać się przede wszystkim unikać żywności wysoko przetworzonej, o długim terminie przydatności do spożycia, ponieważ jest ona przepełniona substancjami konserwującymi, sztucznymi polepszaczami smaku, barwnikami itd. A to wpływa negatywnie na stan jelita, a więc w efekcie na stan naszej odporności. 

Pewne sugestie dotyczące prawidłowego doboru naszego pożywienia zostawiam ocenie osobistej. Zaś uwagi dotyczące leczenia niektórych zaburzeń mogę przekazywać zgodnie z zasadami prowadzenia porad medycznych a więc tylko w bezpośrednim kontakcie.